„Chcę Polski, w której suwerenny jest naród (…)” Janusz Ziółkowski

Historia akademicka Janusza Ziółkowskiego zaczyna się na Uniwersytecie Poznańskim i w London School of Economics. Po zakończeniu II wojny światowej przyszły rektor UAM rozpoczął pracę w Miejskiej Radzie Narodowej w Poznaniu i od tego czasu na stałe już związał się z tym miastem.

Jego dalsze losy na gruncie naukowym potoczyły się szybko: w roku 1956 objął funkcję adiunkta na Wydziale Socjologicznym UAM, a w roku 1972 uzyskał tytuł profesora nauk humanistycznych.

Kariera zawodowa prof. Ziółkowskiego nie ograniczała się wyłącznie do murów akademickich. Aktywnie działał w placówkach UNESCO w New Delhi i Paryżu oraz w Radzie Europy.

Rok 1981 przyniósł Januszowi Ziółkowskiemu kolejne wyzwanie – został demokratycznie wybrany na stanowisko rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Swojej funkcji nie piastował jednak długo, gdyż już w następnym roku został usunięty ze stanowiska przez „władze ludowe”.

Jego kadencja nieodzownie łączy się z czarnym okresem dla całego, polskiego społeczeństwa – wprowadzeniem stanu wojennego przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego. Dla Uniwersytetu w Poznaniu konsekwencją tych wydarzeń było internowanie pracowników naukowych i studentów. Przyszłość pokazała jednak, iż upór i determinacja polskiego społeczeństwa wygra z władzą ludową. 

Po 7 latach nadszedł czas przemian w Polsce. W roku 1989 prof. Ziółkowski brał udział w obradach Okrągłego Stołu w ramach prac podzespołu do spraw nauki, oświaty i postępu technicznego. Pierwsze wybory parlamentarne w wolnej Polsce zapewniły mu miejsce w Senacie z ramienia Komitetu Obywatelskiego. W latach 1991-1992 pełnił funkcję sekretarza stanu do spraw stosunków międzynarodowych w Urzędzie Rady Ministrów, a od marca 1992 do maja 1995 był szefem Kancelarii Prezydenta.

Janusz Ziółkowski był autorem 130 prac naukowych z dziedzin takich jak: socjologia miasta, rozwój gospodarczy, religia, demografia. Opublikował m.in.:

• „Sosnowiec – drogi i czynniki rozwoju miasta przemysłowego”,
• „Urbanizacja, miasto, osiedle”,
• „Poznań – społeczno-przestrzenne skutki industrializacji”,
• „Socjologia i planowanie społeczne”,
• „Czym jest dla Ciebie miasto Poznań?”

Na kartach polskiej historii zapisał się jako człowiek wybitny, wszechstronnie uzdolniony, o szerokich horyzontach myślowych. Jego wkład w budowę demokratycznej, wolnej i nowoczesnej Polski jest nieoceniony. O ludziach pokroju prof. Ziółkowskiego należy zatem bezwzględnie pamiętać, gdyż to właśnie im zawdzięczamy apolityczne uniwersytety, wolność słowa i głoszonych poglądów. Nie zapomnijcie o tym…

„Chcę Polski, w której suwerenny jest naród , w której władza pochodzi z woli ludu. Chcę żeby Polska stała się krajem, którego stan cywilizacyjny i gospodarczy nie obrażałby naszej dumy narodowej. Krajem, w którym tak jednostki, jak i szersze społeczności byłyby autonomiczne – miałyby zdolność stanowienia o sobie. By wszyscy Polacy stanowili o Pospolitej Rzeczy.” – Prof. Janusz Ziółkowski.