Jak przekonać Polaków, że warto uczyć się całe życie?

Dwa słowa o projekcie

Instytucje edukacyjno-badawcze z Polski, Austrii, Hiszpanii, Litwy, Czech oraz Włoch wspólnie realizowały projekt Rinascimento II, którego celem było opracowanie i zastosowanie spójnych kwestionariuszy, aby w oparciu o nie przeprowadzić porównawczą analizę kompetencji kluczowych w państwach europejskich. W każdym z partnerskich krajów od lutego 2011 roku do stycznia 2012 roku zrealizowano badania na temat poszczególnych 8 kompetencji, uznanych przez Parlament Europejski za kluczowe. Łącznie przeanalizowano odpowiedzi 4800 respondentów, odnoszące się do samodzielnej oceny ich wiedzy, umiejętności oraz postaw z danego zakresu.

Deklaratywne odpowiedzi respondentów kontra stan faktyczny

Rezultaty badań Rinascimento II na tle europejskich trendów rysują się w następujący sposób. Zdecydowana większość badanych jest świadoma tego, że powinna cały czas podnosić swoje kompetencje i nieustannie uczyć się, aby pozostawać konkurencyjnym na rynku pracy. 23,9% osób odczuwa tę konieczność w stopniu bardzo wysokim, 34,1% w stopniu wysokim, 22% – w średnim. Generalnie respondenci nie potrzebują zachęty pracodawców, aby podnosić swoje kwalifikacje, ale jeśli ci proponują im taką możliwość, to z wielką, a nawet bardzo wielką chęcią uczestniczą w oferowanych kursach (44,9% ankietowanych). Wiązać się to może z pragnieniem uzupełniania swojej wiedzy oraz luk kompetencyjnych, aby awansować lub zmienić pracę na lepszą (blisko 60%  osób ma taką motywację w stopniu wysokim lub bardzo wysokim). Z drugiej strony pomimo wiedzy na temat konieczności nieustannej nauki i rozwijania się respondenci mają kłopot z wewnętrzną motywacją. Ponad 20% osób ma niską lub bardzo niską samodyscyplinę. Można przypuszczać, że problemy z motywacją respondentów sprawiają, że badania prowadzone przez Wojewódzki Urząd Pracy przynoszą diametralnie różne wyniki.

Odkąd w Polsce rozpoczęto wdrażanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, zwłaszcza Działania 2.1 Rozwój Kadr Nowoczesnej Gospodarki i 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionach, spodziewano się znacznego przyrostu poziomu uczestnictwa Polaków w kształceniu ustawicznym. O ile w skali ogólnopolskiej wskaźnik ten w roku 2004 wzrósł o jeden punkt procentowy z 4 do 5%, to w Małopolsce do 2009 roku utrzymywał się na nieomal tym samym poziomie 4,3% i dopiero od 2010 roku zaczął zbliżać się do 5% (źródło: dane własne WUP-u na podstawie Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego). 73% mieszkańców województwa małopolskiego nie dokształcało się w żadnej formie. 577 tysięcy osób zainwestowało w rozwój swoich kompetencji: 18%, czyli ponad 385 tysięcy Małopolan brało udział w kursach oraz szkoleniach, w tym 302 tysiące osób pracujących oraz  28 tys. bezrobotnych. 17% osób z województwa małopolskiego (353 tysiące) dokształcało się samodzielnie. 8% osób korzystało zarówno z kursów, jak też uczyło się samodzielnie (źródło: Bilans Kapitału Ludzkiego, WUP Małopolska).

Szukając recepty

Co zrobić, aby Polacy zaczęli w praktyce podnosić swoje kwalifikacje, aby brali udział w kursach i warsztatach? Czy to tylko polski problem, czy borykają się z nim inne państwa? Czy europejskie społeczeństwo jest aktywne, jeśli chodzi o kształcenie? Zagadnienia te, między innymi, były przedmiotem konferencji Rinascimento II – Europejska sieć na rzecz kluczowych kompetencji, która odbyła się 9 lipca w Krakowie. W otwartym seminarium udział wzięli przedstawiciele organizacji współtworzących projekt: Ibis acam Bildungs GmbH z Austrii, National Association of Distance Education z Litwy, Institut Inpro A.S z Czech, Nexus SRL z Włoch, Granaforma z Hiszpanii, Nowe Motywacje Sp. z o.o. z Polski oraz zaproszeni goście z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie, Powiatowych Urzędów Pracy w Tarnowie, Gorlicach, Proszowicach, Starostwa Powiatowego w Mikołowie, Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej w Warszawie, firm szkoleniowo-doradczych: Anvix Sp. z o.o., Quest, Orange Hill Sp. z o.o., Instytut Szkoleń i Innowacji z Francji, a także Fundacji Rozwoju Bankowości Spółdzielczej. Wspólnie starano się wypracować wymierne rezultaty, które mogłyby przełożyć się na zwiększenie zainteresowania nauką przez całe życie.

Przebieg seminarium

Spotkanie składało się z trzech głównych części. Po krótkim wprowadzeniu w główne idee projektu, dokonanym przez moderatorkę Joannę Zwolińską, partnerzy zaprezentowali profil działalności swoich instytucji, kładąc nacisk na te projekty, które były poświęcone edukacji oraz rozwojowi kompetencji. Alicia Sanchez Molero – reprezentująca firmę Granaforma, koordynująca projekt Rinascimento II, przedstawiła zbiorcze wyniki badań kompetencji kluczowych.

Istotnym punktem programu było wystąpienie Małgorzaty Dudziak z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie, dotyczące europejskich trendów w rozwoju kluczowych kompetencji – szans i nowych możliwości. Prelegentka obrazowała europejskie trendy przykładami z Małopolski. Pomimo potencjału społeczno – demograficznego Krakowa i całego regionu pracodawcy mają problem ze znalezieniem wartościowych pracowników, którzy oprócz wiedzy posiadają również wysoko rozwinięte kompetencje: odpowiedzialność, umiejętność pracy zespołowej, sumienność. Kolejnym z dostrzeżonych problemów była wciąż niewystarczająca, choć systematycznie rosnąca liczba placówek wczesno wychowawczych. Nauka na etapie przedszkolnym i wczesnych lat szkolnych rzutuje na późniejszą zdolność radzenia sobie na rynku pracy. Widząc potrzebę integracji pomiędzy instytucjami naukowymi, przedsiębiorcami, a publiczną administracją Wojewódzki Urząd Pracy stworzył sieć współpracy, w skład której wchodzi 111 podmiotów.

Trzecia część spotkania polegała na zaprezentowaniu powstającej w ramach projektu Rinascimento Europejskiej sieci na rzecz kompetencji kluczowych – jej głównych idei, form współpracy oraz działalności lokalnych partnerów. Obecnie trwają prace nad formalizacją Sieci, powstał już statut, a na warsztacie projektowym, który odbył się następnego dnia (10 lipca) rozważano wybór narzędzi do współpracy oraz kwestie organizacyjno-techniczne.

Współpraca w ramach Sieci

Tworzenie sieci wzajemnych powiązań to jeden z międzynarodowych trendów, cieszących się coraz większym zainteresowaniem instytucji edukacyjnych i rynku pracy. Powiązania sieciowe pozwalają na tworzenie sprawdzonych partnerstw i rozszerzenie spektrum realizowanych projektów. Cel, który samemu trudno osiągnąć, łatwiej zrealizować wspólnymi siłami, wykorzystując dobre praktyki oraz doświadczenia partnerów. Odkryte w trakcie badań problemy (takie jak rozdźwięk pomiędzy deklaracjami chęci rozwijania kompetencji przez respondentów, a faktycznym uczestnictwem w kursach) mogą stać się punktem wyjścia do kolejnych projektów, tworzonych w ramach Europejskiej sieci na rzecz kompetencji kluczowych.

Szczegółowe informacje  o projekcie Rinascimento II, tworzonego w ramach programu Leonardo da Vinci Uczenie się przez całe życie, można znaleźć na stronie internetowej: http://www.key-competences.com/.

Ewelina Siwek