Wybitny organizator – Jan Gabriel Grochmalicki

Jan Gabriel Grochmalicki jest w dzisiejszych czasach osobą praktycznie zapomnianą. Niewielu młodych ludzi zna jego dorobek naukowy i zasługi dla Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Czy pamięć o ludziach, którzy walnie przyczynili się do rozwoju UAM, powinna być kultywowana? Uważamy, iż jest to działanie konieczne, gdyż znajomość historii swojego uniwersytetu, regionu i państwa jest naszym obowiązkiem.

Cóż można napisać o jednym z najwybitniejszych zoologów okresu międzywojennego w Polsce?

Zacznijmy w takim razie od samego początku. Jan Gabriel Grochmalicki urodził się w roku 1883 w Błażowej koło Rzeszowa. Pierwsze lata swojej edukacji spędził w szkole ludowej w Błażowej oraz rzeszowskim gimnazjum. Już w tym okresie jego zainteresowania naukowe skierowały się w stronę zoologii. Jego dalsze wybory i ścieżka kształcenia były już ściśle związane z tym obszarem wiedzy.

W latach 1902-1906 Jan Gabriel Grochmalicki był studentem Uniwersytetu Lwowskiego na kierunku „nauki przyrodnicze”. W roku 1908 uzyskał doktorat filozofii w zakresie zoologii, a sześć lat później habilitował się. Warto zaznaczyć, iż habilitację otrzymał zarówno z dziedziny zoologii, jak i embriologii. Świadczy to o szerokich zainteresowaniach Jana Grochmalickiego i jego nieustannej chęci rozwoju w naukach przyrodniczych.

Nastały burzliwe czasy – wybuchła I wojna światowa. Jan Gabriel Grochmalicki w jej trakcie służył w Legionie Wschodnim, a następnie w armii austriackiej, jako bakteriolog. Powołanie do armii austriackiej nie powinno nikogo dziwić – w tym czasie region Lwowski należał formalnie do monarchii Austro-Węgierskiej.

Wojna się jednak skończyła i Jan Grochmalicki mógł dalej kontynuować swoją karierę naukową. Wraz ze swoją żoną – Eleonorą z Witkiewiczów, przeniósł się do Poznania, gdzie objął funkcję kierownika Katedry Antropologii Uniwersytetu Poznańskiego. W tym czasie rektorem Uniwersytetu był ceniony Heliodor Święcicki, o którym szerzej możecie poczytać w tym artykule „Poczet rektorów – Heliodor Święcicki”. Wróćmy jednak do Jana Grochmalickiego. Po przyjeździe do Poznania ogłosił szereg swoich prac z zakresu zoologii eksperymentalnej i fauny wodnej. W jego licznych publikacjach i artykułach można było zapoznać się z opisami nowych gatunków i form.

W roku 1921 został mianowany profesorem zwyczajnym.

Funkcję rektora Uniwersytetu Poznańskiego pełnił w latach 1926-1928. Czym wyróżnił się na tle innych rektorów? Był jednym z najwybitniejszych organizatorów! W okresie jego kadencji oddano do użytku wiele nowych budynków uniwersyteckich o charakterze dydaktycznym i użytkowym, np. nad Jeziorem Kierskim zorganizowana została Stacja Hydrobiologiczna. Za jego kadencji rozpoczęto ponadto proces porządkowania statusu prawnego nieruchomości, które należały do uniwersytetu oraz opracowywano nowe źródła finansowania uczelni.

Od roku 1929 Jan Gabriel Grochmalicki był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności.

Zmarł 15 kwietnia 1936 roku w Poznaniu. Został pochowany na Cmentarzu parafii św. Wojciecha.