Liczenie nietoperzy czas zacząć!

Tegoroczna, jedenasta już z kolei, akcja odbędzie się w sobotę 14 stycznia od godz. 5.00 do 16.00. Akcję liczenia nietoperzy poprzedzi spotkanie organizacyjne w piątek 13 stycznia o godz. 19.00 w Wysokiej w agroturystyce „Gościniec na Półwyspie”, podczas którego odbędzie się prezentacja multimedialna w języku angielskim dr. Tomasza Kokurewicza – koordynatora liczenia, ustalenie składu grup liczących oraz przedstawienie wyników monitoringu liczebności nietoperzy w latach 1999–2011.

Organizatorzy zapraszają w sobotę 14 stycznia o godz. 13.00 do Muzeum Fortyfikacji i Nietoperzy w miejscowości Pniewo (gmina Międzyrzecz), gdzie odbędzie się konferencja prasowa w której wezmą udział przedstawiciele władz samorządowych, Dyrekcji Muzeum Fortyfikacji i Nietoperzy, lokalnych władz ochrony przyrody, a także 14 uczestników liczenia z kraju i z zagranicy oraz przedstawiciele ratowników medycznych czuwających nad bezpieczeństwem uczestników liczenia. Wyniki tegorocznego liczenia powinny odpowiedzieć na pytanie, czy na obszarze Natura 2000 „Nietoperek” rozpoczął się spadek liczebności tych chronionych ssaków, spowodowany niekorzystnymi przekształceniami środowiska, czy też spadek liczebności odnotowany rok i dwa lata temu był błędem pomiarowym, spowodowanym wyjątkowo surową zimą i ukrywaniem się nietoperzy w miejscach niedostępnych dla obserwatorów.

Od 1999 roku program monitoringu liczebności i badań nietoperzy w podziemiach Centralnego Odcinka Frontu Umocnionego Łuku Odry i Warty jest koordynowany przez dr. Tomasza Kokurewicza z Katedry Zoologii i Ekologii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Wieloletnie badania prowadzone przez pracowników Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu we współpracy z chiropterologami (zoologami zajmującymi się badaniem nietoperzy) z Centrum Obrączkowania Nietoperzy w Dreźnie wykazały, że nietoperze przylatują do podziemi Frontu Umocnionego Łuku Odry i Warty z ogromnego obszaru Nizin Środkowoeuropejskich, o powierzchni co najmniej 17 000 km2. Maksymalne długości ich przelotów osiągają 260 km, co najlepiej świadczy o znaczeniu podziemi dla zimowania tych ssaków. Z tego powodu ich ochrona na obszarze Natura 2000 „Nietoperek” ma międzynarodowe znaczenie, a jej skuteczność wpływa na liczebność nietoperzy na dużym obszarze Europy Środkowej. Z tego powodu prace nad Planem Ochrony Obszaru Natura 2000 „Nietoperek” są monitorowane przez Generalną Dyrekcję Środowiska Komisji Europejskiej.

Większość uczestników tegorocznego liczenia będą stanowili chiropterolodzy z Zachodniej Europy (łącznie – 41 osób). Z Polski na liczenie przyjedzie 31 osób. Podobnie jak w ubiegłym roku, najliczniejszą grupą obcokrajowców będą Brytyjczycy (18 osób), przyjadą też chiropterolodzy z Niemiec (8 osób), Holandii (4 osoby), Belgii (7 osób), Finlandii (3 osoby) i Ukrainy (jedna osoba).

Z Polski najliczniejszą grupę będą stanowili chiropterolodzy z Wrocławia (z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu i Uniwersytetu Wrocławskiego) oraz z Gdańska (Uniwersytet Gdański). Przyjadą też chiropterolodzy z Warszawy (Instytut Badawczy Leśnictwa) i Olsztyna (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski).

Wiosną 2010 r. zakończyły się ostatecznie prace nad Planem Ochrony Obszaru Natura 2000 „Nietoperek”. Po zatwierdzeniu przez ministra środowiska, będzie to pierwszy w Polsce i jeden z niewielu w Europie plan ochrony „nietoperzowego” obszaru Natura 2000. Z tego powodu prace i wdrożenie Planu Ochrony Obszaru Natura 2000 „Nietoperek” są monitorowane przez Generalną Dyrekcję Środowiska Komisji Europejskiej. Celem Planu Ochrony było zapewnienie właściwego stanu ochrony unikatowej kolonii nietoperzy oraz wypracowanie kompromisu między ochroną przyrody a rozwojem gospodarczym. W planie ochrony konieczne było pogodzenie ochrony zimujących nietoperzy z rozbudową infrastruktury turystycznej i inwestycjami na obszarze Natura 2000. Warunkiem sukcesu planu ochrony była dobra współpraca z samorządami, stwarzająca perspektywy na wypracowanie lokalnej strategii zrównoważonego rozwoju. Wykonawcą Planu Ochrony jest Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska z Warszawy (http://www.nfos.org.pl/, tel. 22 877 23 59 – 62, ul. Erazma Ciołka 13, 01-445 Warszawa), a koordynatorem prac jest wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska Andrzej Weigle (a.weigle@nfos.org.pl).

W celu zapewnienia skutecznej ochrony nietoperzy konieczne jest objęcie ich programem monitoringu, mającym za zadanie dokumentowanie na bieżąco zmian ich liczebności. Dlatego, co roku w połowie stycznia w podziemiach Centralnego Odcinka Frontu Umocnionego Łuku Odry i Warty odbywa się liczenie zimujących nietoperzy, umożliwiające poznanie zmian liczebności poszczególnych gatunków w kolejnych latach.

W celu uzyskania wiarygodnych wyników, w tym w szczególności uniknięcia kilkakrotnego liczenia nietoperzy obudzonych w czasie liczenia, oraz ograniczenia niepokojenia tych ssaków do niezbędnego minimum, konieczne jest przeprowadzenie liczenia w ciągu jednego dnia, co przy łącznej długości podziemnych korytarzy wynoszącej 32 km, wymaga udziału co najmniej 70 osób. Podziemny system korytarzy został podzielony na 10 odcinków, w których nietoperze są liczone jednocześnie przez 10 sześcioosobowych zespołów.

Dla młodych adeptów „sztuk nietoperzowych”, tj. magistrantów i doktorantów polskich uczelni, liczenie jest okazją do spotkania z naukowcami z Zachodniej Europy, co często owocuje nawiązaniem kontaktów i dalszym rozwojem naukowym. Liczenie nietoperzy jest okazją do wymiany doświadczeń i planowania.