Nowe Prawo o Szkolnictwie Wyższym

Jak dowiadujemy się ze strony MNiSW znowelizowane ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki – mają wejść w życie 1. października wraz z nowym rokiem akademickim. – Wspólnie zrobiliśmy milowy krok ku nowoczesnym, polskim uczelniom, efektywnie zarządzanym, otwartym na świat, skoncentrowanym na rozwoju talentów uczonych i studentów – podkreśla minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Barbara Kudrycka. – Dziękuję wszystkim, którzy w ciągu ostatnich trzech lat nie szczędzili czasu, wysiłku i wiedzy, by udoskonalać zapisy nowelizowanych ustaw. Reformę współtworzyli wraz z Ministerstwem Nauki uczeni, rektorzy, doktoranci, studenci, parlamentarzyści. Środowisko akademickie po raz kolejny dowiodło, że potrafi budować kompromis wokół ważnych spraw – dodaje minister.

Reforma ma za zadanie wprowadzienie nowoczesnego modelu kształcenia. Wmacnia ona autonomię programową szkół wyższych – będą mogły tworzyć autorskie programy i kierunki studiów, integrujące wiedzę z zakresu różnych dyscyplin. W kreowanie nowej oferty kształcenia włączą się autorytety naukowe, pracodawcy i eksperci w dziedzinie gospodarki. Nowe mechanizmy wprowadzane są w oparciu o funkcjonujące w całej Europie tzw. Ramy Kwalifikacji. Dzięki Krajowym Ramom Kwalifikacji (KRK) dyplomy polskich absolwentów będą mogły być porównywane z dyplomami innych europejskich państw.

Projakościowe finansowanie

Finansowanie szkolnictwa wyższego w większym stopniu będzie zależeć od jakości kształcenia studentów i poziomu badań naukowych. Utrzymany zostanie dotychczasowy sposób finansowania uczelni z zachowaniem corocznej waloryzacji. Jednocześnie jednak coraz więcej funduszy będzie rozdzielanych w drodze konkursów adresowanych do najlepszych jednostek, zespołów naukowych, wydziałów, uczelni.

Dodatkowe środki będą otrzymywać najlepsze jednostki uczelni publicznych i niepublicznych, które uzyskają status Krajowych Naukowych Ośrodków Wiodących (KNOW). Dzięki temu rozwiązaniu dodatkowe dotacje trafią do wybitnych uczonych, młodych naukowców, doktorantów i studentów.

Przejrzyste zasady kariery naukowej

Dzięki zmianom przygotowanym przez rząd uproszczona zostanie ścieżka kariery naukowej. Celem zmian jest motywacja do rozwoju i wspomaganie zdobywania kolejnych szczebli kariery naukowej i akademickiej. Uproszczona zostanie procedura ubiegania się o stopień doktora habilitowanego. Procedura w większym stopniu skoncentruje się na realnych osiągnięciach i dorobku naukowym, a czas jej prowadzenia skrócony zostanie z obecnych 11 do 4 miesięcy. Nowa procedura wykluczy pozamerytoryczne aspekty oceny habilitanta. Wprowadzony zostanie także obowiązek stosowania trybu konkursowego przy kwalifikacji na studia doktoranckie. Warunkiem otwarcia przewodu doktorskiego będzie co najmniej jedna publikacja w czasopiśmie naukowym o zasięgu krajowym lub w recenzowanym sprawozdaniu z międzynarodowej konferencji naukowej. Doktoranci otrzymają większe wsparcie finansowe, a najlepsi z nich otrzymają dodatkowe stypendium. Przyjęta została także poprawka Senatu włączająca doktorantów do systemu ulg komunikacyjnych (51%).

Zmiany w prawie to także wprowadzenie procedur konkursowych na wszystkie stanowiska w uczelniach i większe otwarcie na naukowców z zagranicy. Wybitny uczony ze stopniem doktora i z istotnym dorobkiem naukowym zagranicą będzie mógł uzyskać w Polsce uprawnienia doktora habilitowanego.

Powiązanie uczelni z gospodarką

Dzięki zmianom zwiększy się także integracja uczelni z otoczeniem społeczno-gospodarczym. Uczelnie będą zobowiązane do opracowania i wprowadzenia regulaminów własności intelektualnej oraz przyjęcia zasad komercjalizacji wyników badań naukowych. Szkoły zyskają możliwość kształcenia studentów przy udziale pracodawcy bądź na jego zamówienie. Do tworzenia programów studiów o profilu praktycznym będą mogły zostać włączone osoby reprezentujące organizacje społeczne, gospodarcze i publiczne.

Więcej praw dla studentów, lepszy dostęp do bezpłatnych studiów

Prawa studenta chronić będzie obowiązkowa umowa zawierana z uczelnią. Ustawa zagwarantuje też wszystkim studentom katalog bezpłatnych usług administracyjnych: nieodpłatne będą wszystkie egzaminy (także poprawkowe, komisyjne i dyplomowe), wydanie suplementu do dyplomu, a także wpis na kolejny semestr lub rok studiów.

Zmieni się system pomocy materialnej, tak aby w większym stopniu mogli korzystać z niej najubożsi studenci. Wzrośnie liczba i wysokość stypendiów socjalnych.

Więcej osób będzie mogło studiować na bezpłatnych studiach dziennych w uczelniach publicznych – jest to możliwe dzięki nowym, sprawiedliwszym zasadom podejmowania dodatkowych studiów na koszt budżetu państwa. Prawo do drugiego kierunku zachowają studenci z dobrymi wynikami, nowe prawo uniemożliwi jednak studiowanie kilku czy kilkunastu kierunków na koszt państwa studentom słabym, niedbającym o wyniki.

Ustawa powoła Rzecznika Praw Absolwenta, który będzie czuwał nad lepszym startem absolwentów na rynku pracy, w przypadku zawodów regulowanych zabiegać będzie o zniesienie barier w dostępie do zawodu.